Borelioza co to za choroba i jakie są pierwsze objawy?

Autor: Arkadiusz Ostojski 
  6 minuty czytania.    

Borelioza (choroba z Lyme) jest odzwierzęcą, przewlekłą, wielofazową układową chorobą charakteryzującą się występowaniem objawów skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych. Ich różnorodność oraz podobieństwo do wielu innych schorzeń jak reumatyzm, nerwica czy stwardnienie rozsiane ( SM ) znacznie utrudnia rozpoznanie. Borelioza to najbardziej znana choroba odkleszczowa przenoszona jest przez kleszcze i wywołana jest przez krętki Borrelia burgdorferi sensu lato (w Polsce są to: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii). Wyodrębniona została jako oddzielna jednostka chorobowa stosunkowo niedawno, natomiast objawy boreliozy - kliniczne były opisywane jako samodzielne schorzenia już pod koniec XIX wieku. W 1883 roku Alfred Buchwald scharakteryzował skórne, rozsiane wykwity rumieniowe prowadzące do zaniku skóry. W 1910 roku Arvid Afzelius opisał po raz pierwszy obrączkowatą zmianę skórną, wolno powiększającą się obwodowo. Podejrzewał, że zmiana ta powstała w wyniku ukłucia przez kleszcza Ixodes ricinus i nazwał ją rumieniem wędrującym (erythema migrans EM). W 1902 roku Herxheimer i Hartman opisali zanikowe zmiany skóry kończyn dolnych jako acrodermatitis chronica atrophicans (ACA). W 1911 roku Jean Louis Burckhard opisał zmiany skórne o typie lymphocytoma.

 

Więcej informacji o boreliozie :

• Rumień po kleszczu - Jak wygląda rumień wędrujący po ugryzieniu kleszcza
   

 

Rys historyczny boreliozy

 

Co to są krętki Borrelia burgdorferi ?

Krętki występują także u innych gatunków kleszczy oraz u moskitów, pewnych gatunków pcheł, much i komarów. Wydaje się jednak, że owady te nie przenoszą ich na ludzi. Do zakażenia dochodzi w czasie bezpośredniego kontaktu zakażonego kleszcza z człowiekiem i przedostania się jego śliny lub wymiocin przez skórę żywiciela. Wczesne usunięcie pasożyta ogranicza ryzyko zakażenia, gdyż uważa się, że do zakażenia potrzebny jest okres 36-48 godzinnego pozostawania kleszcza w skórze. Najczęściej do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku kontaktu z nimfami, które są małymi i trudnymi do zauważenia, a przy tym najbardziej agresywnymi formami rozwojowymi kleszczy. W nimfach stwierdza się 10-20 razy więcej krętków niż w pozostałych postaciach kleszczy. Z tego powodu najwięcej zachorowań notuje się w okresie żerowania nimf, czyli od kwietnia do września.U kleszczy zakażenie Borrelia burgdorferi przenoszone jest transstadialnie i transowarialnie. Jest to możliwe dzięki przemieszczaniu się bakterii z hemolimfą z przewodu pokarmowego do różnych tkanek, w tym ślinianek i narządów rozrodczych. Powoduje to zakażalność we wszystkich stadiach rozwojowych kleszczy, a w przypadku postaci doskonałej umożliwia przenoszenie zakażenia na kolejne stadia rozwojowe.Zachorowania na krętkowice kleszczową ( boreliozę z Lyme ) opisywano we wszystkich krajach europejskich.Badania prowadzone przez licznych autorów zarówno w Polsce, jak i w innych krajach, wskazują na dużą częstość występowania przeciwciał przeciw Borrelia burgdorferi w grupach o dużym ryzyku, szczególnie wśród leśników i rolników

 

Krętki Borrelia burgdorferi należą do rodziny Spirochaetaceae, które są ruchliwymi bakteriami G (-), spiralnymi, z peryplazmatycznymi wiciami. Nie wytwarzają endospor, ale w niekorzystnych warunkach wytwarzają formy sferoidalne. Osiągają one długość od 8 do 22um i tworzą 3-10 zwojów. Powierzchniowa warstwa oraz trójblaszkowa błona zewnętrzna otacza peryplazmatyczną przestrzeń z 3-18 wewnętrznymi wiciami. Bakteria posiada jeden liniowy chromosom i pozachromosomalne DNA w formie kolistych i liniowych plazmidów. Są one prawdopodobnie odpowiedzialne za kodowanie białek powierzchniowych błony zewnętrznej (OspA, OspB). Z powodu częstych zmian zachodzących w materiale genetycznym plazmidów łatwo dochodzi do zmian antygenów tych struktur, co w znacznym stopniu utrudnia diagnostykę tego schorzenia.Krętki Borrelia burgdorferi są przenoszone na ludzi przez kleszcze z gatunku Ixodes. W Europie i Azji są to rodzaje: Ixodes ricinus i Ixodes persulcatus, w Ameryce Północnej: Ixodes pacificus i Ixodes dammini.. Opisywano też występowanie kleszczy w Australii i Afryce Północnej, ale przypadki zachorowań były tam odnotowywane sporadycznie.Kleszcze żerują na ponad 300 gatunkach ssaków, ptaków i gadów. Wiele z tych zwierząt jest rezerwuarem Borrelia burgdorferi. Są to przede wszystkim drobne gryzonie z rodziny nornikowatych i myszowatych. Podkreśla się też rolę innych zwierząt – wolnożyjących, np. jelenie, sarny, wilki oraz domowych – psy, konie, owce, krowy.

 

W Europie najczęściej używa się podziału klinicznego ustalonego przez Asbrink i Hovmarka, który wyróżnia boreliozę wczesną (stadium zakażenia ograniczonego i zakażenia rozsianego) i późną (stadium zakażenia przewlekłego).
 

Borelioza: Jakie są jej objawy?

Typowe objawy boreliozy u ludzi – czy można je określić?

 

Borelioza to nadal niedostatecznie zbadana i często wyniszczająca choroba przenoszona przez bakterie krętków. Te spiralnie ukształtowane bakterie Borrelia burgdorferi, są transportowane przez kleszcze. Duża liczba objawów boreliozy naśladuje wiele innych dolegliwości, w tym grypę czy uczulenie, co utrudnia diagnozę.Naukowcy od lat starają się wyodrębnić grupę charakterystycznych objawów boreliozy u ludzi, dzięki czemu można by szybciej nieść pomoc chorym i stawiać prawidłową diagnozę. Problemem jest jednak to, że kleszcze mogą również przenosić inne chorobotwórcze bakterie, wirusy i drobnoustroje. Dodatkowo pasożyty, które przenoszą boreliozę, zwiększają zasięg geograficzny. I tak np. w USA zainfekowane kleszcze bytowały wyłącznie na zachodzie kraju, a w 2016 r. znaleziono je w 43 z 50 stanów. Podobnie sytuacja przedstawia się w Europie – niegdyś boreliozą można było zarazić poprzez przebywanie w obszarach zalesionych, teraz zarażone pasożyty występują w miastach.

Borelioza jest trzecią najczęściej zgłaszaną chorobą zakaźną w Polsce. Badania sugerują, że rocznie zapada na nią 15 tysięcy osób, chociaż wielu ekspertów twierdzi, że dane te mogą być zaniżone, a prawidłowa liczba wynosi ok. 50 tysięcy! To dobitnie podkreśla fakt, jak bardzo istotne jest wyodrębnienie charakterystycznych objawów boreliozy u człowieka.
 

Borelioza – fazy choroby

Borelioza zwykle przebiega etapami - Kliniczne objawy boreliozy według Sigal

• Borelioza objawy - wczesne miejscowe 

• Objawy boreliozy - wczesne rozsiane

• Późne objawy boreliozy

Borelioza objawy - wczesne miejscowe

Objawy towarzyszące: (kilka dni po ugryzieniu przez kleszcza)

• rumień wędrujący u 50–70% chorych

• zmęczenie,

• senność,

• ból głowy,

• sztywność karku,

• bóle mięśniowe i stawowe,

• powiększenie węzłów chłonnych

 

Rozpoznanie boreliozy w tej fazie opiera się wyłącznie na obrazie klinicznym i w postaciach typowych badania immunoserologiczne przeciwciał anty-Borrelia burgdorferi nie są potrzebne. W postaciach nietypowych warto wykonać badania laboratoryjne, ale dopiero po upływie dwóch tygodni od wystąpienia zmian. Wędrujący rumień (rumień pełzający, erythema migrans – EM) pojawia się w miejscu ukłucia przez kleszcza zwykle w przeciągu trzech tygodni, ale może sięgać nawet do trzech miesięcy. Typowa postać rumienia początkowo ma formę plamki i dosyć szybko powiększa się, a centralne miejsce plamy ma przejaśnienie. O rozpoznaniu można mówić, gdy w ciągu kilku dni zmiana ulegnie powiększeniu i przekroczy średnicę około 4-6 cm. Warto w tym okresie kontrolować granice rumienia zaznaczając długopisem obrzeże rumienia. Postacie nietypowe posiadają nieregularny kształt rumienia, nie wykazują centralnego przejaśnienia lub posiadają cechy krwotoczne. Ujawnienie się rumienia wędrującego w czasie krótszym od 2 dni po ukłuciu przez kleszcza oraz średnicy mniejszej od 5 cm przemawia przeciw rozpoznaniu. Objawy, takie jak powiększenie węzłów chłonnych w okolicy zmiany, świąd skóry, ból głowy, bóle mięśni i stawów, gorączka występują rzadko. Rumień wędrujący zanika w ciągu kilku dni od podania antybiotyku co nie jest równoznaczne z wyeliminowaniem zakażenia. Zmiany nieleczone mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, a ich ustąpienie również nie oznacza wyleczenia. Rzadko ujawniają się mnogie rumienie wtórne, świadczące o rozsiewie zakażenia.

Objawy boreliozy - wczesne rozsiane

 

Objawy towarzyszące: ( 10 dni do 2 lat od ugryzienia przez kleszcza )

• nawracające bóle mięśniowe,

• zapalenie jedno lub wielostawowe,

• limfocytowe zapalenie opon mózgowych,

• porażenia nerwów czaszkowych,

• obwodowa neuropatia,

• zaburzenia przewodzenia serca,

• kardiomiopatia,

• zapalenie mięśnia serca i osierdzia,

• mnogie zmiany rumieniowe skóry,

• lymphadenosis benigna cutisInne,

• zapalenie spojówek,

• błony naczyniowej oka, zapalenia,

• podwójne widzenie,

• nieprawidłowe testy wątrobowe,

• powiększenie węzłów chłonnych,

• zapalenie korzeni nerwowych,

Borelioza objawy po latach

 

Późne objawy boreliozy mogą one wystąpić po kilku miesiącach lub latach od ukąszenia kleszcza.

• silne bóle głowy,

• zapalenie stawów - jednego lub więcej dużych stawów,

• zaburzenia rytmu serca,

• zaburzenia mózgu (encefalopatia) – częste zmiany nastroju oraz problemy ze snem,

• krótkotrwała utrata pamięci,

• zaburzenia psychiczne,

• trudności z koncentracją,

• mentalna mglistość – niemożność skoncentrowania myśli, brak umiejętności racjonalnego myślenia,

• problemy następujące podczas rozmów – zapomnienie znaczenia słów, majaczenie,

• drętwienie rąk, nóg, dłoni lub stóp.

Najniebezpieczniejsze objawy pojawiają się wtedy, gdy infekcja nie była leczona w stadium miejscowym i rozsianym.W przypadku wystąpienia któregokolwiek z objawów zaawansowanej boreliozy należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Objawy boreliozy przewlekłej

 

Przewlekła borelioza występuje wtedy, gdy osoba, która jest po antybiotykoterapii, nadal odczuwa objawy choroby. Według New England Journal of Medicine około 10 do 20% pacjentów, którzy byli leczeni zalecanymi specyfikami, będzie odczuwało takie jak objawy jak:

• zmęczenie,

• bóle stawów,

• bóle mięśni,

• zaburzenia mowy,

• problemy ze snem,

• utrata koncentracji i pamięci,

• zaburzenia funkcji poznawczych.

Objawy te mogą trwać do sześciu miesięcy lub dłużej. Dotychczas nie odkryto, dlaczego niektórzy ludzie rozwijają przewlekłą boreliozę, a inni nie. Nie jest również jasne, co dokładnie powoduje chroniczne objawy.

 

Borelioza u dzieci

 

Dzieci są największą populacją pacjentów z boreliozą. Badanie zgłoszonych przypadków boreliozy z lat 1992-2006 wykazało, że częstość występowania choroby była najwyższa wśród dzieci w wieku 5-14 lat. Około jedna czwarta wszystkich leczonych przypadków w Europie i w Stanach Zjednoczonych dotyczy dzieci w wieku poniżej 14 lat. Objawy boreliozy u dzieci mogą mieć wszystkie, jakie dotyczą też dorosłych, jednak problemem w ich przypadku jest fakt, że nie potrafią dokładnie określić np. stopnia zmęczenia czy nasilającego się bólu. Często pierwszym niepokojącym objawem, jaki zauważają rodzice, jest spadek koncentracji, trudności w szkole lub wahania nastroju dziecka, które stają się problematyczne.

Umiejętności społeczne i mowy dziecka oraz koordynacja ruchowa mogą ulec regresowi. Mogą one również stracić apetyt i przestać zainteresować się rzeczami, które dotychczas sprawiały im radość. Dzieci częściej niż dorośli doświadczają silnych bóli stawów podczas pierwszego lub drugiego stadium choroby.
 

Borelioza wrodzona - objawy

Borelioza wrodzona objawia się zazwyczaj w pierwszych miesiącach życia dziecka, a pierwszymi objawami są wady serca, wodogłowie, zaburzenia widzenia, opóźnienie w rozwoju.

 

Borelioza objawy skórne

 

Wysypka

Pojawia się ona u ok. 60% chorych. Można więc uznać ją za objaw skórny boreliozy, który będzie dawać podstawę do postawienia właściwiej diagnozy. Wysypka w początkowym stadium jest niewielkim owalem z wyraźnie zarysowanym centralnym punktem – miejscem, w które przez skórę wgryzł się kleszcz i zarysowana jest czerwoną cienką linią od zewnątrz. W kolejnych tygodniach może pojawić się w dowolnym miejscu na ciele. Wysypka jest płaska i zazwyczaj nie swędzi i nie boli. Jest znakiem, że infekcja rozprzestrzenia się w tkankach skóry, a bakterie namnażają się w ciele żywiciela. Wysypka rozszerza się, a następnie ustępuje z czasem, nawet jeśli nie jest się leczonym.Warto zdawać sobie sprawę z tego, że nie zawsze widoczne jest ugryzienie kleszcza. Ten może bytować na ciele wyłącznie przez 24 godziny, a następnie odpaść, więc jeśli ulokował się np. we włosach, to chory mógł go nigdy nie odkryć. Pasożyty w stadium nimfy są wielkości maku, a ich ukąszenia łatwo przeoczyć. Tylko od 20 do 50% wszystkich osób zarażonych boreliozą może potwierdzić, że znamię po ugryzieniu stanowiło w ich przypadku skórny objaw boreliozy.Początkowa czerwona wysypka zwykle pojawia się w miejscu ukąszenia w ciągu 3 do 30 dni. Podobne, ale mniejsze zmiany skórne mogą pojawić się trzy do pięciu tygodni później, ponieważ bakterie rozprzestrzeniają się przez tkanki i krwioobieg. Czasami wysypka jest po prostu czerwoną plamą lub może przybrać inne formy, takie jak pęcherze czy ropnie.

 

Inne zmiany skórne

Objawy skórne pojawiają się wcześnie w boreliozie i oprócz charakterystycznej wysypki mogą przyjmować one jeszcze inne postacie. Zalicza się do nich np. siniaki, przesuszone płaty skóry, niewielkie zaczerwienia, ropnie. Epidemie skórne mogą być swędzące lub nieestetyczne. Czasem przyjmują również poważniejsze formy, takie jak chłoniaki z komórek B.
 

Inne dolegliwości skórne związane z boreliozą to:

• morfologia lub przebarwione plamy skóry,

• liszaj twardzinowy lub białe plamy na skórze,

• parapsoriasis - prekursor chłoniaka skóry,

• acrodermatitis chronica atrophicans (ACA) – idiopatyczny zanik skóry pojawiający się w trzecim stadium boreliozy, obejmujący często całe ciało.
   

Borelioza,a objawy neurologiczne

 

Neurologiczne objawy boreliozy - symptomy :

 

• gorączką sięgająca 39-40 st. C.

• ból gardła, kaszel, chrypka

• ból głowy oraz nudności i wymioty,

• nadwrażliwość na dźwięk i światło,

• senność,

• dezorientacja,

• niewielkie wybroczyny na skórze,

• zaburzeniami świadomości,

• osłabienie,

• niepełnosprawnością pojedynczej kończyn lub kilku kończyn,

• utrata czucia w obrębie jednej lub kilku kończyn,

• zaburzenia mowy,

• porażenie nerwu twarzowego (Bella) i opadanie kącika ust,

Objawy neurologiczne mogą być subtelne, a czasem specyficzne. Ogólnie rzecz biorąc, można czuć się niepewnym swojej równowagi lub być mniej skoordynowanym w swoich ruchach. Zejście z niewielkiej pochyłości może wymagać wysiłku, jakiego nigdy wcześniej się nie doświadczyło. Pacjenci z boreliozą częściej potykają się i upadają, mają problem z przejściem po prostej linii, nie potrafią również prawidłowo ocenić odległości.Borelioza może wpływać na jeden lub więcej nerwów czaszkowych. Jeśli bakterie zaatakują nerw twarzowy (siódmy nerw czaszkowy), rozwija się osłabienie mięśni lub paraliż na jednej lub obu stronach twarzy. To zaburzenie jest czasami mylnie nazywane porażeniem Bella. Borelioza jest jedną z niewielu chorób powodujących porażenia po obu stronach twarzy. Dodatkowo można odczuwać drętwienie i mrowienie.Zainfekowanie innych nerwów czaszkowych może powodować np. utratę smaku i węchu. W badaniu Centers for Disease Control and Prevention (CDC) z 248,074 zgłoszonymi przypadkami boreliozy w latach 1992-2006 stwierdzono, że 12% pacjentów z boreliozą miało objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych.Gdy bakterie rozprzestrzeniają się przez układ nerwowy, mogą infekować opony mózgowe, czyli tkanki, w których spotykają się mózg i rdzeń kręgowy. Niektóre z typowych objawów zapalenia opon to ból lub sztywność karku, ból głowy i wrażliwość na światło. Encefalopatia, która zmienia stan psychiczny, jest mniej powszechna, chociaż należy pamiętać, że wśród wszystkich powikłań wynikających z nieleczenia boreliozy jest tym najbardziej dotkliwym. Te objawy neurologiczne występują u około 10% dorosłych osób z nieleczoną chorobą z Lyme.
 

Borelioza, a serce

 

Bakterie boreliozy mogą atakować tkankę sercową, a stan ten zwany jest zapaleniem tętnic. Problemy z pracą serca u jednych pacjentów są prawie niezauważalne, a u innych mogą grozić utratą życia. Ingerencja bakteryjna w sercu może powodować bóle w klatce piersiowej, uczucie pustki w głowie, duszność lub kołatanie serca.Zapalenia mięśnia sercowego (Lyme carditis – LC) wymaga stwierdzenia przeciwciał przeciw Borrelia burgdorferi klasy IgM w krwi oraz badań zaburzeń potwierdzonych w EKG.Zapalenie wywołane infekcją blokuje przekazywanie sygnałów elektrycznych z jednej komory serca do drugiej, więc serce bije nieregularnie. Borelioza może również wpływać na sam mięsień sercowy. Zwykle zaburzeniom czynności serca nie towarzyszą objawy kliniczne i są one wykrywane przypadkowo w trakcie diagnostyki innych postaci boreliozy z Lyme. Cechy LC ustępują, nawet bez leczenia w ciągu kilku tygodni. Pomimo dobrego rokowania, u około 5% chorych zaburzenia czynności serca, które ujawniły się w przebiegu choroby cofają się powoli.

Niektóre statystyki dotyczące zaburzeń pracy serca spowodowanych boreliozą:

• CDC informuje, że tylko w 1% zgłoszonych przypadków boreliozy odnotowano zapalenie tętnic.

• Inne badania wskazują, że 4 do 10% pacjentów z boreliozą (lub więcej) ma zapalenie serca. Jednak liczby te mogą obejmować szerszą definicję zapalenia mięśnia sercowego.

• Dzieci z boreliozą w takim stopniu jak dorośli mogą odczuwać zaburzenia pracy serca.

• Dzięki leczeniu większość osób wyzdrowieje z epizodu zapalenia mięśnia sercowego lub tętnic, jednak co roku odnotowuje się kilkanaście zgonów z tego powodu.
   

Borelioza objawy psychiczne

 

Zaburzenia snu

Zaburzenia snu w boreliozie są częste i obejmują nie tylko problemy z zasypianiem, ale również nasilający się ból stawów i obfite poty. Pacjenci nie mogą również skoncentrować myśli, co często uniemożliwia zapadnięcie w głęboki sen, więc ten staje się cykliczny i nie pozwala w pełni zregenerować organizmu. Jest to jeden z powodów, przez które jednym z objawów boreliozy jest chroniczne zmęczenie.

 

Zaburzenia poznawcze

Jest wiele rodzajów i stopni zaburzeń poznawczych, które mogą być neurologicznymi i psychicznymi objawami boreliozy. Część z nich jest niepokojąca i utrudnia prawidłowe funkcjonowanie i wykonywane codziennych czynności. Chorzy zauważają, że mają problemy z koncentracją i zapamiętywaniem, a do późniejszych objawów boreliozy można zaliczyć nawet luki w pamięci. Wiele pacjentów ma odczucie, że przetwarzają informacje o wiele wolniej. Część z nich nie może przywołać w myślach imion bliskich osób, a podczas podróży stają się zdezorientowani, ponieważ nie mogą przypomnieć sobie właściwiej drogi ani tego, jak dostali się w dane miejsce. Podobne sytuacje mogą wydarzyć się w pracy, w szkole, na zakupach, podczas spaceru. Jeśli borelioza dotyczy osób dorosłych, to często tych symptomów błędnie nie przypisuje się zakażeniu, a nadmiernemu stresowi czy wiekowi.
Warto zdawać sobie sprawę z tego, że aż 74% dzieci z nieleczoną boreliozą zgłosiło problemy poznawcze, a 24% dorosłych z wczesną boreliozą odnotowało trudności z koncentracją. W przypadku przewlekłej i nieleczonej boreliozy aż 81% dorosłych zgłosiło chwilową lub trwałą utratę pamięci!

Zmiany nastroju

 

Jednym z późniejszych objawów boreliozy są zauważalne zmiany nastroju. Pacjenci mogą być bardziej rozdrażnieni, zaniepokojeni lub przygnębieni. Często jednak bagatelizuje się te symptomy, ponieważ są one niejako powiązane z tym, jak przez boreliozę cierpi całe ciało i kondycja chorego. Ciągłe zmęczenie, gorączka, wysypka, brak snu odbijają się na samopoczuciu, więc pacjenci rzadko określają swoje zmiany nastroju jako objaw boreliozy.

 

Borelioza – objawy stawowe

 

Zapalenie stawów - Diagnoza wymaga potwierdzenia laboratoryjnego poprzez stwierdzenie w krwi przeciwciał klasy IgM w stadium wczesnym lub IgG w stadium późnym choroby

Ból i sztywność stawów, często przerywane, są wczesnymi objawami boreliozy. Te miękkie tkanki mogą być zaognione, ciepłe w dotyku, bolesne i spuchnięte. Odczuwa się także ograniczony zakres ruchu w niektórych stawach. Ból może się przemieszczać – w jednej chwili dotyczy on bowiem kolan, aby następnie przejść na szyję, łokcie lub pięty. Chorzy określali ten ból jako niezwykle dotkliwy, ale również i przemijający, choć jeśli dotyczy więcej niż jednego punktu, to może być trudny do zniesienia bez użycia środków przeciwbólowych.

Objawy mogą przebiegać w formie różnych postaci :

• Wędrujące bóle kości, stawów, mięśni, i ścięgien ( Występują w stadium wczesnego zakażenia rozsianego, w okresie kilku tygodni od zakażenia )

• Nawracające bóle kostne, stawowe lub tkanek okołostawowych ( Ujawniają się przez miesiące lub lata z długimi okresami samoistnych remisji. Dolegliwości są asymetryczne i dotyczą stawów kończyn. Mogą  ustąpić lub rozwinąć się w pełnoobjawowe zapalenie stawów.)

• Nawracające zapalenie stawów , w którym bólom towarzyszy obrzęk i wzmożone ucieplenie, ujawnia się zwykle w ciągu dwóch lat po zakażeniu.( Najczęściej zmiany dotyczą stawów kolanowych, rzadziej stawów ramienno-barkowych, łokciowych, nadgarstkowych, biodrowych i skokowych. Znacznie rzadziej obejmują stawy skroniowo-żuchwowe i drobne stawy rąk i stóp. Epizody zaostrzeń mogą być wielokrotne, przerywane okresami remisji i wykazują tendencję do samoistnego ustępowania. U niektórych chorych obserwuje się progresję do przewlekłego zapalenia stawów ).

• Przewlekłe zapalenie stawów występuje w kilka lat po zakażeniu.(Najczęściej poprzedzone nawracającymi bólami lub zapaleniem stawów. Rozpoznanie można postawić gdy objawy o tej samej lokalizacji utrzymują się przynajmniej przez rok. Dolegliwości najczęściej dotyczą stawów kolanowych, a rzadziej innych dużych stawów kończyn).

Najczęściej w objawy stawowe boreliozy zaangażowane są duże stawy, które są najbardziej obciążone np. stawy kolanowe. Ludzie często przypisują bólowi inne znaczenie, np. wspólne problemy z wiekiem, genetyką lub sportem. Boreliozę należy dodać do tej listy, ponieważ statystyki wskazują, że:

• 80 % osób z nieleczoną boreliozą ma objawy mięśni i stawów,

• 50% osób z nieleczoną boreliozą ma okresowe epizody zapalenia stawów,

• 65% osób ma pierwszy epizod bólu stawów w ciągu sześciu miesięcy od zakażenia boreliozą.

  
   

Objawy boreliozy stawowej
 

 

Borelioza objawy oczne

 

Wrażliwość na zmiany światła

Jasne światło w pomieszczeniu może być niewygodne lub nawet oślepiać osoby chore na boreliozę. Odczucie to może być tak trudne do zniesienia, że niektórzy pacjenci nie są w stanie poruszać się bez okularów przeciwsłonecznych w domu, a niekiedy wymagane jest nawet całkowite odcięcie się od światła i noszenie opasek. Światłoczułość stwierdzono u 16% dorosłych z wczesną boreliozą.

 

Rozmycie obrazu

Chorzy na boreliozę skarzą się również na problemy z widzeniem, które przeważnie dotyczą chwilowego lub stałego rozmycia obrazu. Ten stan może dotyczyć jednego lub dwoje oczu. Szczególnie jest zauważalny u osób, które posiadają już jakąś wadę wzroku. Zaburzenie to odnotowano u 13% pacjentów.

 

Jakie są inne typowe objawy boreliozy?

 

Zmęczenie

Niezależnie od tego, czy zauważono ukąszenie kleszcza lub też klasyczną wysypkę, to kolejne wczesne objawy boreliozy mogą być podobne do tych, które odnotowuje się podczas grypy. Oznaki te są często cykliczne i zanikają co kilka tygodni, szczególnie w przypadku przewlekłej boreliozy.Zmęczenie, wyczerpanie i brak energii są najczęściej zauważalnymi objawami i dotyczą one aż 80% dzieci i 70% dorosłych. Wielu pacjentów podkreśla jednak, że wyczerpanie spowodowane boreliozą jest inne niż to, które odczuwa się powodu aktywności fizycznej czy przeziębienia – jest dotkliwsze i obejmuje całe ciało i umysł.

 

Bóle i zawroty głowy

Inne typowe objawy boreliozy można przypisać do grupy tych grypopodobnych, takich jak bóle i zawroty głowy, gorączka, ból mięśni i złe samopoczucie.Około 50% osób z boreliozą ma objawy grypopodobne w ciągu tygodnia od infekcji. Są one zazwyczaj tak mało charakterystyczne, że niewiele osób łączy je właśnie z tą chorobą. W rzeczywistości może być trudno odróżnić objawy grypy borealnej od powszechnej grypy lub infekcji wirusowej.

Oto kilka statystyk z różnych badań nad pacjentami z boreliozą:

• bóle głowy zgłaszało 78% dzieci i 48% dorosłych,

• zawroty głowy zgłaszało 51% dzieci i 30% dorosłych,

• gorączkę lub poty zgłaszało 39% dzieci i 60% dorosłych,

• ból gardła zgłaszało 43% dzieci i 64% dorosłych.

 

Niewyjaśniony ból i inne odczucia

Niektóre osoby z boreliozą mogą mieć ostre bóle żeber i klatki piersiowej, które są tak poważne, że chorzy trafią na pogotowie podejrzewając problem z sercem. Po zwykłych testach krwi i EKG diagnoza jest odnotowywana jako niezidentyfikowana przyczyna mięśniowo-szkieletowa, gdyż borelioza tak naprawdę wpływa tylko na nerwy i odczuwanie bólu i nie stwarza faktycznych jego przyczyn. Na podobnej zasadzie ujawnia się ból szczęki lub zębów, który nie są związany z próchnicą lub zakażeniem jamy ustnej.Do kolejnych niespecyficznych objawów boreliozy zalicza się odczucia, takie jak mrowienie, drętwienie, lub swędzenie skóry. Inne mają związek z nerwami czaszkowymi i mogą się pojawić np. szumy uszne. Bywają one uciążliwe, szczególnie w czasie snu, gdy wydaje się, że stają się z każdą chwilą coraz głośniejsze. Niekiedy pacjenci mogą na chwilę całkowicie stracić słuch. Około 10% osób cierpiących na boreliozę doświadcza podobnych zaburzeń.

 

Koinfekcje boreliozy i ich objawy

 

Kleszcze mogą pomieścić wiele zakaźnych organizmów, które są przenoszone przez jedno ukąszenie kleszcza. Podczas gdy borelioza jest najczęściej rozpoznawalną chorobą, to inne są coraz częściej zgłaszane.

Współinfekcje mogą być trudne do zdiagnozowania, ponieważ cechy kliniczne często pokrywają się z wieloma innymi schorzeniami przenoszonymi przez kleszcze, w tym z boreliozą. Jednak znaczenie rozpoznawania i leczenia zakażeń mikrobiologicznych ma kluczowe znaczenie. Lekarze po wykryciu jednej choroby odkleszczowej często wykonują szereg innych badań, by móc ocenić, czy doszło to koinfekcji.

Kilka najczęstszych zakażeń przenoszonych przez kleszcze opisano poniżej. Lista nie jest pełna, ponieważ wciąż odkrywane są nowe choroby.

 

Babesja

Niektóre osoby mogą wykazywać objawy grypopodobne, które obejmują nieregularne gorączki, dreszcze, poty, letarg, bóle głowy, nudności, bóle ciała i zmęczenie. Choroba może powodować specyficzny typ anemii, zwany niedokrwistością hemolityczną, ponieważ pasożyty infekują i niszczą czerwone krwinki.

 

Erlichioza

Podczas gdy niektórzy pacjenci są bezobjawowi, inni doświadczają objawów grypopodobnych, takich jak zmęczenie, gorączka, bóle głowy i mięśni. Nieleczona Erlichioza może stać się ciężka i wymagać hospitalizacji.

 

Anaplazmoza

Jej objawy mogą być niespecyficzne, a do najczęstszych zalicza się bóle głowy, gorączkę, dreszcze, złe samopoczucie i bóle mięśni.

 

Bartonella

Wczesne objawy zwykle obejmują wysypkę, gorączkę, zmęczenie, bóle głowy i obrzęk węzłów chłonnych.

 

Inne choroby przenoszone przez kleszcze to:

• dur powrotny,

• kleszczowe zapalenie mózgu

• gorączka krymsko kongijska,

• gorączka plamista Gór Skalistych,

• neoerlichioza,

• tularemia.

Podsumowanie

Objawy boreliozy u ludzi rzadko są charakterystyczne i obejmują liczne zaburzenia zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Nie ma jednego schematu, w którym postępuje choroba – w niektórych przypadkach wysypka jest pierwszym i jasnym symptomem, a niekiedy nie pojawia się ona wcale. Dotyczy to wszystkich objawów boreliozy – bóli stawów, zaburzeń pracy serca, trudności z widzeniem itd. Również czas wystąpienia oznak różni się, więc niedogodność, która jest charakterystyczna dla późnej boreliozy, może ujawnić się już po kilku dniach od ugryzienia. Warto więc zdawać sobie sprawę ze wszystkich objawów i dokładnie kontrolować swoje ciało, jeśli istnieje ryzyko ugryzienia przez kleszcza.