Tularemia objawy i leczenie

Inaczej nazywa się ją: gorączką zajęczą bądź króliczą lub dżumą gryzoni, tularemia, bo to o niej mowa, jest niezwykle groźną i zakaźną chorobą, która może doprowadzić nawet do śmierci człowieka! Zarazić można się ją na kilka różnych sposobów, a wywołuje ją pałeczka bakterii Francisella tularensis. Jakie są charakterystyczne objawy tej choroby, dlaczego dochodzi do jej rozprzestrzeniania i wreszcie, w jaki sposób ją wyleczyć? Na te i inne pytania, odpowiedź znajduje się poniżej.
 

Spis treści:

• 1. Tularemia co to za choroba ?
• 2. Objawy i powikłania tularemii
• 3. Tularemia w Polsce
• 4. Diagnoza tularemii
• 5. Leczenie tularemii
• 6. Sposoby na kleszcze — jak się chronić przed kleszczami?

 

Tularemia co to za choroba ?

Do zarażenia się tą niezwykle groźną chorobą, dochodzi głównie poprzez kontakt z chorym zwierzęciem. Tularemię przenoszą dziko żyjące zające lub króliki, jednak nie należy lekceważyć także okazów hodowlanych. Bardzo często tę chorobę można złapać także poprzez ukoszenie komara lub innego stawonoga – kleszcza. Do zarażenia dochodzi w momencie spożywania mięsa króliczego bądź zajęczego, zarażonego tularemią, dlatego należy poddać pokarmy dokładnemu zbadaniu. Chorobę tę mogą przekazywać człowiekowi także okazy żywe, człowiek może zachorować poprzez kontakt z chorym zwierzęciem. Co ważne, zarazić można się także bezpośrednio przez wdychanie oparów odchodów chorych zwierząt, siana lub innego rodzaju ściółki, w którym przebywały bądź kurzu z ich otoczenia. Należy zwrócić także uwagę na to, by nie pocierać oczu brudnymi rękoma, ponieważ do zakażenia bakterią tularemii może dojść także tą drogą – spojówkowego zapalenia. Tularemia to niezwykle groźna i przewlekła choroba, w której przede wszystkim liczy się czas leczenia. Bardzo ważne, aby objawy zostały szybko rozpoznane, inaczej może ona doprowadzić nawet do śmierci.
 

Czynnikiem etiologicznym w przypadku tularemii jest pałeczka F. tularensis. To mały pleomorficzny, tlenowy bakcyl, który dostaje się do organizmu przez:

• spożycie zanieczyszczonej żywności lub wody,

• ugryzienie zainfekowanego stawonoga (kleszcze, bąki jeleniowate, pchły),

• inhalację,

• bezpośredni kontakt z zainfekowanymi tkankami lub materiałem.

Tularemia nie przenosi się w bezpośredni sposób z człowieka na człowieka. Pałeczka może przeniknąć pozornie nieuszkodzoną skórę i wejść przez mikroskopy.

 

Istnieją 2 rodzaje F. tularensis:

• Typ A - jest bardziej szkodliwym serotypem dla ludzi. Zwykle występuje u królików i gryzoni w USA i Kanadzie.

• Typ B - powoduje łagodne zakażenie wrzodziejące i występuje u zwierząt wodnych i w Europie i Azji.

 

Stan zapalny i owrzodzenia na skórze przy tularemii


Myśliwi, rzeźnicy, farmerzy i handlarze futrami są najczęściej zarażeni na tularemię. W miesiącach zimowych większość przypadków wynika z kontaktu z zakażonymi dzikimi królikami. W miesiącach letnich infekcja następuje najczęściej przez ukąszenia zakażonych kleszczy lub innych stawonogów. Rzadziej powodem zakażenia jest spożywanie zanieczyszczonego mięsa lub wody.

Czytaj również: Neuroborelioza objawy oczne

Objawy i powikłania tularemii

 

Początek tularemii jest nagły, występuje od 1 do 10 (zwykle 2 do 4) dni po ekspozycji na czynnik zakażający i w początkowym stadium objawia się:

• bólem głowy,

• nudnościami,

• wymiotami,

• gorączką od 39,5 ° do 40 °,

• osłabieniem organizmu,

• nawracającymi dreszczami,

• obfitymi potami,

• skurczami mięśni.
   

Po wstępnych objawach po 24 do 48 godzin pojawia się stan zapalny i owrzodzenia na skórze ze skąpym, bezbarwnym wyciekiem. Wrzody są zazwyczaj pojedyncze na kończynach, ale mogą się również pojawić w jamie ustnej lub w okolicach oczu. Stan podobny do duru brzusznego często rozwija się przed piątym dniem, a pacjent może zapaść także na nietypowe zapalenie płuc, któremu czasami towarzyszy majaczenie.

Płucna tularemia może wystąpić po inhalacji, a w 10 do 15% rozwija się z przypadków tularemii wrzodziejącej i z około 50% przypadków tularemii tyfusowej. Chociaż często występują oznaki konsolidacji, ograniczone odgłosy oddechów i sporadyczne rzężenia mogą być jedynymi objawami fizycznymi w tularemicznym zapaleniu płuc. Niespecyficzna wysypka przypominająca różyczkę może pojawić się na dowolnym etapie choroby. Dodatkowo występuje także powiększenie śledziony. W nieleczonych przypadkach tularemii wysoka gorączka utrzymuje się nawet od 3 do 4 tygodni, a następnie stopniowo ustępuje. Śródmiąższowe zapalenie płuc, ropień płuc i zapalenie opon mózgowych to rzadkie powikłania pojawiające się po tularemii.

Śmiertelność w nieleczonych przypadkach tularemii wynosi 6%. Wskaźniki umieralności są jednak o wiele wyższe przy infekcji typu A – przekraczają aż 30%. Śmierć zwykle wynika z przytłaczającej infekcji, zapalenia płuc, opon mózgowych lub otrzewnej. W przypadku niewłaściwego i niewystarczającego leczenia mogą wystąpić nawroty. Jedno zarażenie się tularemią daje odporność na dany typ choroby.
 

Postacie tularemii:

 

• Postać anginowa – Przypomina ona głównie anginę i to z nią w pierwszej chwili można pomylić tularemię. Choroba ta objawia się poprzez zapalenie gardła lub całej jamy ustnej, mogą pojawić się także charakterystyczne owrzodzenia błony śluzowej w jamie ustnej. Postać anginową najczęściej ma ten rodzaj tularemii, w przypadku którego do zarażenia dochodzi poprzez spożycie zakażonego mięsa lub wody. Objawy dodatkowe, które towarzyszą tej chorobie to: gorączka, dreszcze, bóle stawów i mięśni, zapalenie płuc, powiększenie węzłów chłonnych w szyi.

• Postać wrzodziejąco-węzłowa – Stanowi największy odsetek zachorowań na tę chorobę. Aż 85% przypadków osób zakażonych tularemią ma właśnie tę postać. Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt z tkankami zwierzęcymi lub poprzez ukąszenie komara, kleszcza. Charakterystycznym jej objawem są rumieniowate grudki, które z czasem przekształcają się w owrzodzenia i otwarte, ropiejące rany. Następnie u chorego zaczynają pojawiać się symptomy grypopodobne, czyli bóle stawów, mięśni i gorączka.

• Postać trzewna (durowata) – Do objawów grypopodobnych dołącza ból brzucha, nudności, wymioty oraz biegunka. Bardzo często w tym wypadku dochodzi do wtórnego zapalenia płuc. Niestety, w przypadku tej postaci choroby, śmiertelność sięga nawet 50%!

• Postać oczno-węzłowa - Tę postać tularemii można złapać poprzez zatarcie oczu brudnymi rękoma, na których znajdowały się pałeczki bakterii tej choroby. Dochodzi do zapalenia spojówek, następnie pojawia się owrzodzenie i charakterystyczne grudki, które można spotkać przy postaci wrzodziejąco-węzłowej.

• Postać żołądkowo – jelitowa – Tularemia przypomina w tym wypadku chorobę jelitową. Do jej głównych objawów należy ostra biegunka, wymioty, mogą pojawiać się także owrzodzenia jelit. Do zarażenia chorobą w tej postaci, dochodzi poprzez spożycie zarażonych pokarmów lub wypicie zakażonej wody.

• Postać płucna – To najcięższa postać tularemii. Do zakażenia dochodzi poprzez drogi oddechowe. Bakterie mogą znajdować się: na podłożu, na którym przebywają chore zwierzęta lub w ich odchodach. Do objawów należą charakterystyczne symptomy zapalenia płuc i mocny, suchy kaszel.

Tularemia w Polsce

Choć nie jest to choroba dość pospolita i dla wielu osób może stanowić ona zagadkę, bardzo często można ją spotkać także w Polsce. Jej największy zasięg można odnotować natomiast w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Meksyku czy Chinach. Nietrudno zauważyć, że najczęściej do kontaktu z nią dochodzi na obszarach zaludnionych i w pewien sposób zanieczyszczonych. Brak odpowiedniej higieny oraz brak dbania o czystość wybiegu dla zwierząt może doprowadzić do rozmnożenia się bakterii tej choroby.

W Polsce do najczęściej zainfekowanych obszarów tą chorobą można z całą pewnością zaliczyć województwa: zachodniopomorskie, warmińsko – mazurskie, podlaskie, pomorskie, kujawsko – pomorskie, a nawet wielkopolskie. Są to obszary położone głównie w okolicach zachodniej Polski. Warto wspomnieć, że najszybciej tą chorobą mogą zarazić się te osoby, które najczęściej mają bezpośredni kontakt ze zwierzętami. Są to: pracownicy leśniczówek, weterynarze, rolnicy, garbarze, pracownicy rzeźni, a nawet hodowcy zwierząt futerkowych!
 

Diagnoza tularemii

 

Rozpoznanie tularemii odbywa się na podstawie historii kontaktu z królikami lub dzikimi gryzoniami, a także sprawdza się skórę pacjenta w poszukiwaniu ugryzień kleszczy lub komarów. Następnie od pacjenta pobierane są próbki z węzłów chłonnych, krwi, wymazy z przewodu pokarmowego, zeskrobiny z owrzodzeń. Lekarz może również skierować chorego na prześwietlenie płuc w celu potwierdzenia stanu zapalnego układu oddechowego.

Próbki przesyła się do laboratorium, gdzie wykonywanych jest szereg testów. Surowica pacjentów z tularemią może reagować krzyżowo z antygenami F. tularensis, ale zwykle w znacznie niższych stężeniach. Ponieważ ten organizm jest wysoce zakaźny, próbki i podłoża hodowlane od pacjentów podejrzewanych o tularemię należy traktować z najwyższą ostrożnością i, jeśli to możliwe, przetwarzać w laboratorium o wysokim poziomie bezpieczeństwa biologicznego z oceną poziomu 3.
 

Leczenie tularemii

 

Preferowanymi lekami w przypadku tularemii są:

• Streptomycyna 1 g/kg co 12 h dla dorosłych i 15 mg/kg co 12 h dla dzieci przez 7 do 10 dni w przypadku umiarkowanej i ciężkiej choroby,

• Chloramfenikol od 12,5 do 25 mg/kg dożylnie co 6 godzin w połączeniu z doksycykliną 100 mg dwa razy na dobę przez 14 do 21 dni, jeśli występują oznaki zapalenia opon mózgowych.

Dodatkowo korzysta się z:

• gentamycyny,

• chloramfenikolu,

• cyprofloksacyny.

 

Mokre opatrunki solne są korzystne dla pierwotnych zmian skórnych i mogą zmniejszać zapalenie naczyń chłonnych. Drenaż chirurgiczny dużych ropni rzadko jest konieczny, chyba że terapia jest opóźniona. W tularemii ocznej stosowanie ciepłych kompresów solnych i używanie ciemnych okularów dają pewną ulgę.


Może cię zainteresować: Kraje występowania malarii
 

Sposoby na kleszcze — jak się chronić przed kleszczami?

 

Szczepienia ochronne stosuje się tylko wśród personelu wysokiego ryzyka. Szczepionka wciąż pozostaje w fazie badań ze względu na duże zróżnicowanie kliniczne choroby i nie daje całkowitej ochrony w niektórych postaciach tularemii.

Najlepszą metodą prewencji przed chorobami odkleszczowymi jest unikanie kontaktu z kleszczami i stosowanie sprayów na insekty np. Mugga Deet, a w przypadku ukąszenia szybkie i prawidłowe usunięcie go ze skóry.

Główne zalecenia profilaktyczne sprowadzają się do noszenia odpowiedniego ubioru podczas ekspozycji na kleszcze: zakładanie koszul z długimi rękawami, długich spodni i zakrytych butów, stosowanie nakrycia głowy; unikanie wypraw w rejony gdzie jest dużo kleszczy, stosowanie środków odstraszających kleszcze (odpowiednich repelentów), sprawdzanie ciała po pobyciu w lesie, zwłaszcza w zgięciach stawowych, głowie, rękach, nogach, pachwinach.
 

 

 

Uwaga!

• Powyższa porada jest jedynie sugestią i spisem informacji z wielu renomowanych źródeł i w przypadku problemów zdrowotnych nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Zawsze w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem !
• Informacje opierają się na stanie wiedzy z dnia publikacji 13.07.2018 i mogą ulec zmianie.